Khi Chelsea quay về với truyền thống

Trận thua bất ngờ 0-1 trước QPR ở vòng 21 Premier League không làm thay đổi cái nhìn chung là Chelsea đang tiến bộ dần dưới sự dẫn dắt của HLV Rafael Benitez. Và khi nhìn lại những trận gần đây của Benitez, có vẻ như sơ đồ chiến thuật mà ông thích nhất là 4-4-1-1. Thứ nhất, đấy là thay đổi đáng kể từ thực tế sân cỏ.

Thứ hai, việc Chelsea tăng cường tiền đạo Demba Ba cho thấy đội bóng này đang chuẩn bị chơi với 2 tiền đạo trong nửa mùa bóng còn lại. Rõ ràng, Ba khác hẳn Daniel Sturridge (đã sang Liverpool) . Tiền đạo thực thụ này đến Chelsea để đá cặp với Fernando Torres, hơn là để sắm vai dự bị cho Torres.

Nếu như Chelsea thay đổi cách chơi tùy theo tình thế, thì không có gì đáng bàn. Suy cho cùng, người ta đôi khi còn phải chơi theo nhiều cách khác nhau, với những sơ đồ và đội hình cụ thể khác nhau ngay trong một trận đấu. Nhưng sự hoán chuyển sơ đồ chủ đạo  từ  4-2-3-1 sang 4-4-1-1 tại Chelsea thật sự là thay đổi lớn, rất đáng lưu ý. Một mặt, đấy là thay đổi có liên quan đến bộ ba tiền vệ nổi tiếng Oscar, Juan Mata, Eden Hazard. Thay đổi sơ đồ và cách chơi đồng nghĩa với việc phá vỡ bộ ba tiền vệ công nổi tiếng nhất trong toàn bộ lịch sử Chelsea.

Đấy là quyết định lớn mà một HLV không thực sự “cứng cựa” sẽ không dám làm. Mặt khác, khi chuyển sang chơi 4-4-1-1 thì Chelsea vừa thích hợp với bản chất phòng thủ của Benitez, vừa trở về với những giá trị truyền thống vốn đã nổi tiếng của bóng đá Anh. Trên quê hương bóng đá, người ta vẫn chưa nuốt trôi được cái lý để một đội bóng ra sân mà lại không có 2 tiền vệ biên thực thụ và 2 tiền đạo!

Về mặt nguyên tắc, sơ đồ 4-2-3-1 yếu về phòng thủ ở 2 biên, và giới hâm mộ Chelsea hẳn vẫn chưa quên các bàn thua xuất phát từ biên trong trận gặp M.U ở Premier League - trận đấu có ý nghĩa thay đổi toàn cục (theo hướng thất bại) đối với Chelsea trong mùa bóng này. Ngay cả hậu vệ danh tiếng và rất già dặn kinh nghiệm là Ashley Cole cũng có nhiều lúc trở thành điểm yếu trong đội hình Chelsea, vì anh không được tiền vệ cánh bảo vệ ở phía trước. Trong sơ đồ 4-2-3-1, Hazard chỉ tấn công chứ rất hiếm khi hỗ trợ phòng ngự.

Nét mới trong cách chơi của Chelsea dưới thời Benitez là ít khi Oscar, Mata và Hazard cùng lúc đá chính. Benitez sử dụng Victor Moses khá nhiều, và Moses thuộc mẫu tiền vệ biên thuần túy. Anh có thể chơi ở cả 2 biên, nhưng lại không có xu hướng bó vào giữa sân. Hoạt động của Hazard gần đây cũng trở nên cố định hơn, ở phía bên trái, để Mata chơi ở vị trí tiền đạo lùi. Nhìn chung, Moses và Hazard bây giờ đã phải lĩnh thêm trách nhiệm phòng ngự. Sức tấn công của Chelsea có vẻ suy giảm, nhưng độ chắc chắn ở 2 biên thì lại tăng lên.

Vẫn còn một vài vấn đề cần theo dõi tiếp. Chẳng hạn, nếu cả Ba lẫn Torres cùng xuất hiện thì Mata sẽ phải ra biên thay vì đá tiền đạo lùi. Dù sao đi nữa, sẽ là một Chelsea “đúng bản chất” hơn khi họ chơi theo sơ đồ 4-4-1-1 và xem trọng việc phòng thủ biên.

48. Chelsea có thói quen tấn công trung lộ. Tại Premier League mùa này, 48% các pha tấn công của The Blues được khai triển theo hướng trung lộ. Trong khi hành lang trái chỉ lên bóng 24% còn hành lang phải là 28%. Như vậy trong ba hướng tấn công trên sân, đội chủ sân Stamford Bridge vẫn ưa thích đánh trung lộ nhất.

Premiership “chuyên trị” 4-4-1-1
Tính đến thời điểm đầu năm 2013 thì 4-2-3-1 là sơ đồ chiến thuật phổ biến nhất tại Premier League (tỷ lệ xuất hiện là 37,64%), La Liga (74,16%), Bundesliga (54,07%) và Ligue 1 (51,02%). Serie A là giải lớn duy nhất mà sơ đồ chiến thuật phổ biến nhất là 4-3-3 (23,03%) chứ không phải 4-2-3-1. Serie A cũng là giải VĐQG đa dạng nhất về chiến thuật, khi đã xuất hiện đến 13 sơ đồ khác nhau.


Riêng với sơ đồ 4-4-1-1 thì Premier League (20,22%) sử dụng nhiều nhất so với các giải khác. Đã có 36 lần các đội ở Premier League ra sân với sơ đồ này - cao gấp 4 lần so với tần số xuất hiện của sơ đồ này tại Serie A (chỉ có 9 trường hợp), gấp 9 lần La Liga (4), gấp 5 lần Bundesliga (7) và gấp 6 lần Ligue 1 (6).

4-4-2 là một thói quen thâm căn cố đế
Cựu danh thủ Anh David Platt, từng có rất nhiều năm huấn luyện các đội trẻ, thừa nhận: bóng đá Anh nói chung cũng như chính bản thân ông nói riêng đã thấm đẫm một thói quen thâm căn cố đế: bóng đá chỉ có sơ đồ 4-4-2! Platt nói: “Khi học chơi bóng từ nhỏ, khi khoác áo đội tuyển Anh, rồi đến khi tập tễnh huấn luyện trẻ, tôi đều không nghĩ đến sơ đồ nào khác hơn là 4-4-2. Tôi không thắc mắc vì sao. Người Anh nhìn chung đã là như vậy suốt nửa thế kỷ”.

4-4-2 và 4-4-1-1 hầu như không khác gì nhau. Cứ phải chơi bóng với 4 hậu vệ và 2 tiền đạo! Đấy thực sự là suy nghĩ của bóng đá Anh, gồm hàng chục triệu cổ động viên qua bao thế hệ, 92 CLB chuyên nghiệp, và gần 1.000 CLB tham gia vào Cúp FA hàng năm. So với cái nền tảng ấy, khoảng chục đội bóng ở đẳng cấp cao đâu có ảnh hưởng bao nhiêu!